نجات نوزادان نیازمند با اهدای شیر مادر

معرفی بانک شیر مادر

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

اهداف:

بانک شیرمادر، واحدی برای جمع آوری، ارزیابی، آماده سازی، ذخیره کردن و توزیع شیر اهدایی از مادران اهداکننده جهت مصرف نوزادان نارس یا نوزادان محروم از شیر مادر است.

تاریخچه:

از 1800 سال پیش از میلاد، نوزادانی که به دلیل از شیر مادر محروم می­شدند، از شیر دایه برخوردار بودند. شیوع بیماری های عفونی، کاهش میزان استفاده از شیر دایه و تبلیغات وسیع شیرخشک  در دهه 70 میلادی به عنوان چالش های جدی در استفاده از شیر مادر مطرح شده است.

 با شروع قرن بیست و یکم تغذیه با شیر انسان دوباره توصیه شد و محققین و پزشکان بر تغذیه انحصاری شیر مادر طی 6 ماه اول عمر شیرخوار تاکید داشته اند.

اگر شیرخواران نارس یا پرخطر، به شیرمادر دسترسی نداشته باشند یا میزان شیر مادرانشان برای چنین نوزادانی ناکافی باشد، شیر پاستوریزه مادر اهداکننده بهترین جایگزین است.

سازمانی جهانی بهداشت (W.H.O) آکادمی اطفال آمریکا (A.A.P)، جمعیت گوارش کودکان اروپا و مجامع علمی معتبر دیگر دنیا، استفاده از شیر مادر اهدایی را بهترین جایگزین برای نوزاد محروم از شیر مادر می­دانند.

اولین بانک شیر دنیا در سال 1900 در وین افتتاح شد و 10 سال بعد بانک شیر در آمریکا راه اندازی شد. در اروپا در سال 1919 دکتر آلیس کیزر، اولین دستورالعمل استفاده از شیر اهدایی سایر مادران به بانک شیر تدوین کرد.

تا سال 2016، 206 بانک شیر در اروپا و 26 بانک شیر در کانادا و آمریکا و یک بانک شیر در روسیه و کویت راه اندازی شد. بیشترین بانک شیر در برزیل که شامل 217 بانک و 126 مکان جمع آوری شیر است، وجود دارد.

طبق آمارهای ارائه شده با تاسیس و توسعه بانک شیر در کشور برزیل، 73 درصد کاهش در مرگ و میر شیرخواران اتفاق افتاده است.

در حال حاضر در ایران، به بانک شیر در دانشگاه علوم پزشکی تبریز راه اندازی شده است و با تلاش وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی در سطح کشور تعداد بانک شیر در سال 1398 به 10 بانک شیر خواهد رسید.

بانک شیر مادر محلی است برای دسترسی شیرخوار نیازمند به شیر مادر

جامعه هدف:

1. نوزادان نارس به ویژه نوزادان با وزن کمتر از 1500 گرم

2. شیرخواران مبتلا به مشکلات گوارشی

3. مواردی که مادر به دلایلی نمی تواند با شیر خود شیرخوارش را تغذیه کند

4. شیرخواران مبتلا به مشکلات کلیوی

5. عدم تحمل نوزاد جهت تغذیه با شیر مصنوعی

6. نوزادان دچار سوتغذیه شدید و ...

از مادران داراری شیرخوار زیر یکسال دعوت بعمل می­آید که از شیر مازاد مصرف شیرخوار خود را به بانک شیر اهدا کنند. این اقدام با انگیره های انسانی و الهی انجام می­شود و جهت مصرف شیرخواران نیازمند در بیمارستان با آماده سازی شیر اهدایی، در اختیار بیمارستان قرار می­گیرد.

شرایط مادران اهداکننده:

مادران شیرده علاوه بر تغذیه نوزاد خود می­توانند حداکثر تا یکسال پس از آغاز شیردهی نسبت به اهدا شیر به بانک شیر اقدام نمایند. این مادران باید:

1. از سلامت کامل جسمی و روانی برخوردار باشند.

2. در طی 12 ماه گذشته زایمان کرده باشند.

3. سابقه ابتلا به ویروس نقص ایمنی (HIV) و هپاتیت B نداشته باشند.

4. تست سرولوژی مثبت از نظر بیماری ایدز، هپاتیت B و هپاتیت C نداشته باشند و یا شریک زندگی آنان در معرض خطر بیماری ایدز نباشند.

5. مبتلا به عفونت حاد و مزمن نباشند.

6. داروی خاص مصرف نکنند.

7. معتاد یا سیگاری نباشند.

جمع آوری شیر»

فرایندهای نحوه دوشیدن شیر، جمع آوری و نگهداری شیر در منزل توسط کارکنان بانک شیر به مادران آموزش داده می شود و بانک شیر به اجرای صحیح این فرایندها نظارت دارد.

شیرهای اهدایی باید از نظر آلودگی و بار میکروبی بررسی شوند و در صورت نداشتن استانداردهای لازم از چرخه اهدا خارج شوندو

فرایند پاستوریزاسیون شیر:

شیر اهدایی قبل از مصرف باید پاستوریزه شود.

در روش معمول پاستوریزاسیون، شیرهای اهدایی به مدت 30 دقیقه در دمای 62.5 درجه سانتیگراد گرم نگه داشته می­شوند و سپس به سرعت در دمای 4 درجه سانتیگراد سرد می­شوند. در این روش ویروس های هپاتیت HIV، B، C سیتومگال ویروس از بین می­روند.

شیرهای پاستوریزه شده را در دمای منهای 20 درجه سانتیگراد در فریزر قرار داده می شوند و در این شرایط، تا 6 ماه قابل نگه داری و استفاده می باشند.

اگر چه در طی مراحل پاستوریزاسیون شیرهای اهدایی، کاهش برخی از مواد مانند ویتامین C و B و ایمنوگلوبین A و G دیده می­شوند. اما بسیاری از مواد مغذی شیر مادر دستخوش فرآیند تغییر نمی­شوند. به همین دلیل شیر اهدایی بهترین جایگزین شیرمادر برای شیرخواران نیازمند و نارس می­باشندو آمارهای جهانی نشان می­دهد، تغذیه نوزادان نارس در بخش های ویژه با شیرهای اهدایی، منجر به کاهش میزان عفونت مرگ و میر می­شوند.

نکته قابل توجه

محرمیت و خویشاوندی

وقتی شیرخواری، در دو سال اول زندگی از پستان مادری غیر از مادر خودش حداقل 15 مرتبه به تناوب یا 24 ساعت پیاپی بدون آنکه آب و احیانا داروی ضروری مصرف کند و فقط از شیر دایه تغذیه شود، میان شیرخوار و شیردهنده و همسر و فرزندان مشترک شیردهنده نوعی رابط محرمیت و خویشاوندی بوجود می­آید.

باتوجه به اینکه در برنامه اهدا شیر، شیرخوار مستقیم از پستان تغذیه نمی­شود و شیرهای اهدایی با هم مخلوط و 15 مرتبه شیردهی به نوزاد به صورت متناوب صورت نمی­پذیرد به خودی خود محرمیت و خویشاوندی منتفی میگردد.

طبق استفتا انجام گرفته از دفتر رهبری و مراجع عظام، تغذیه نوزاد نیازمند از شیر اهدایی بانک شیر بلامانع است.

مادر گرامی، آیا می­خواهید شیر اضافه بر نیاز کودک خود را برای تغذیه نوزادان نیازمند اهدا کنید؟

آسان است فقط کافی است:

به پایگاههای سلامت، پایگاههای پزشک خانواده و مراکز جامع سلامت یا به بانک شیر مراجعه کنید